بررسی اثر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد دو رقم ذرت شیرین (رقم زودرس 540 و میان رس 666) به عنوان کشت دوم بعد از برداشت گندم پاییزه

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف نیتروژن و رقم­های هیبرید زودرس و میان­رس بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد پروتئین ذرت شیرین، آزمایشی در سال 1390 در منطقه دمچنار یاسوج اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت­های خرد شده، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عامل­ اصلی آزمایش شامل چهار سطح کود نیتروژن (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره) و عامل فرعی شامل دو رقم هیبرید (رقم زود رس 540 و میان رس 666) بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش نیتروژن و رقم­های هیبرید بر عملکرد بلال­تر اثر معنی­دار دارد. تیمار نیتروژن 150 کیلوگرم در هکتار و رقم هیبرید میان رس بر عملکرد بلال تر معادل 1892 گرم در متر مربع تفاوت معنی­داری را با سایر تیمارها نشان می­داد. تیمار 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه کنسروی معادل 27/521 گرم در متر مربع داشته است و هیبرید میان­رس با عملکرد دانه کنسروی معادل 57/498 گرم در متر مربع عملکرد بیشتری را نسبت به رقم زودرس از خود نشان داد. اثر نیتروژن بر وزن هزار دانه معنی­دار گردید. بیشترین وزن هزار دانه معادل 99/141 گرم در سطح 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. نتایج نشان داد كه اثر نیتروژن و هیبرید هر کدام به تنهایی بر عملكرد علوفه­ی تر و عملكرد بیولوژیک معنی­دار گردید. بیشترین عملكرد علوفه­ی تر در سطح 150 كیلوگرم نیتروژن معادل 8/2436 گرم در متر مربع و کمترین عملكرد علوفه­ی تر معادل 4/1400 گرم در متر مربع در تیمار صفر کودی به دست آمد. هیبرید میان­رس نیز بیشترین عملکرد علوفه­ی تر را معادل 2225 گرم در متر مربع از خود نشان داد. بیشترین عملكرد بیولوژیک در سطح 150 كیلوگرم نیتروژن معادل 1/4087 گرم در متر مربع به دست آمد. هیبرید میان­رس بیشترین عملکرد بیولوژیک معادل 3616 گرم بر متر مربع را نشان داد. نیتروژن و هیبرید هر کدام بر میزان پروتئین دانه اثر معنی­دار داشتند. بیشترین میزان پروتئین دانه در تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن معادل 18/12 درصد به دست آمد و هیبرید میان­رس بیشترین میزان پروتئین دانه معادل 32/10 درصد را نشان داد. در کل به نظر می­رسد که استفاده از هیبرید میان­رس و به کاربردن 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار منجر به حصول حداکثر عملکرد می­شود.

كلمات كلیدی: عملکرد، ذرت شیرین، ذرت زودرس و میان­رس، نیتروژن

فهرست مطالب

مقدمه 1

فصل اول: مفاهیم و کلیات

1-1- فرضیه­های تحقیق:5

1-2- هدف از اجرای این پژوهش 5

فصل دوم: مروری بر پژوهش­های پیشین

2-1) معرفی و اهمیت ذرت شیرین 7

2-1-1- موارد مصرف ذرت شیرین 8

2-2) اهمیت اقتصادی ذرت شیرین در ایران و جهان 9

2-3) ویژگی‌های گیاه‌شناسی ذرت شیرین 10

2-3-1- ویژگی‌های اکوفیزیولوژیک ذرت شیرین 10

2-4) زمان برداشت، حمل و نقل و نگهداری ذرت شیرین 11

2-5) اثر کود شیمیایی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاهان 12

2-6) اهمیت مطالعه نیتروژن 14

2-7) مخاطرات زیست محیطی نیتروژن 15

2-8) كودهای نیتروژنی 16

2-9) تأثیر کودهای نیتروژنی بر عملکرد ذرت 17

2-9-1- تأثیر نیتروژن بر وزن هزار دانه 17

2-9-2- تأثیر نیتروژن بر تعداد بلال در متر مربع 18

2-9-3- تأثیر نیتروژن بر تعداد دانه در بلال 19

2-9-4- تأثیر نیتروژن بر عملكرد دانه و بلال 20

2-9-5- تأثیر نیتروژن بر عملکرد علوفه و بیولوژیک 22

2-9-6- تأثیر نیتروژن بر شاخص برداشت، ارتفاع و قطر ساقه و طول و قطر بلال 23

2-9-7- تأثیر نیتروژن بر میزان پروتئین دانه 24

2-10) هیبریدهای ذرت شیرین، عملکرد و اجزای عملکرد آن­ها25

فصل سوم: مواد و روش­ها

3-1) موقعیت جغرافیایی محل اجرای طرح 31

3-2) ویژگی­های خاک محل آزمایش 31

3-3) عملیات کاشت تا برداشت 32

3-3-1- هیبرید مورد کاشت 32

3-3-2- آماده­سازی زمین و نحوه­ی کشت 32

3-4) نحوه­ی اجرای آزمایش و صفات مورد اندازه­گیری 33

3-4-1- اعمال تیمارهای آزمایش 33

3-4-2- تاریخ و نحوه­ی نمونه­گیری 33

3-4-3- صفات اندازه­گیری شده در ذرت شیرین 34

3-4-4- اندازه‌گیری پروتئین دانه و علوفه‌ی گیاه35

3-5) نرم­افزارهای مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل آماری 36

3-6) نقشه‌ی طرح آزمایشی 37

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1) عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شیرین 39

4-1-1- عملکرد بلال تر و دانه­ی كنسروی 39

4-1-2- تعداد بلال در متر مربع 42

4-1-3- تعداد دانه در بلال (تعداد ردیف در بلال× تعداد دانه در ردیف)43

4-1-4- وزن هزار دانه 44

4-1-5- عملکرد علوفه­ی تر و خشک 45

4-1-6- عملکرد بیولوژیک 50

4-1-7- طول دوره رشد 51

4-1-8- طول بلال 51

4-1-9- قطر بلال 52

4-1-10- ارتفاع بوته 53

4-1-11- قطر ساقه 55

4-1-12- شاخص برداشت بلال­تر56

4-1-13- میزان پروتئین دانه 57

4-3) خلاصه­ی نتایج و نتیجه­گیری 60

4-4) پیشنهادات 61

4-5) منابع مورد استفاده62

فهرست جداول

جدول 3-1- تغییرات درجه حرارت هوا (سانتیگراد) و رطوبت در طول فصل رشد گیاه (1390)31

جدول 3-2- ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک محل آزمایش (عمق 40-0 سانتیمتری)32

جدول 4-1 تجزیه­ی واریانس صفات مربوط به عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شیرین، تحت تأثیر نیتروژن و هیبرید 39

جدول 4-2 مقایسه میانگین اثرات ساده­ی نیتروژن و هیبرید بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شیرین 40

جدول 4-3 تجزیه­ی واریانس صفات مربوط به عملکرد علوفه ‌و سایر اجزای عملکرد ذرت شیرین، تحت تأثیر نیتروژن و هیبرید 48

جدول 4-4 مقایسه میانگین اثرات ساده­ی نیتروژن و هیبرید، بر صفات عملکرد علوفه و سایر اجزای عملکرد ذرت شیرین 49

جدول 4-5 تجزیه­ی واریانس صفات مورفولوژیک و میزان پروتئین ذرت شیرین، تحت تأثیر نیتروژن و هیبرید 54

جدول 4-6 مقایسه میانگین اثرات ساده­ی نیتروژن و هیبرید، بر صفات مورفولوژیک و میزان پروتئین ذرت شیرین 55

جدول4-7 همبستگی بین عملكرد بلال و دانه­ی کنسروی با اجزای عملکرد و شاخص برداشت ذرت شیرین59

فهرست نمودارها

نمودار 4-1 برهمکنش نیتروژن و هیبرید بر عملکرد بلال­تر ذرت شیرین 42

نمودار 4-2 برهمکنش نیتروژن و هیبرید بر قطر بلال ذرت شیرین 53

نمودار 4-3 برهمکنش نیتروژن و هیبرید بر ارتفاع بوته ذرت شیرین 54

نمودار 4-4 برهمکنش نیتروژن و تراکم بر قطر ساقه ذرت شیرین 56